Σελίδες

Δευτέρα 9 Φεβρουαρίου 2015

Ας τα πάρουμε λίγο στις άκρες.


Τους έχουμε δει άπειρες φορές και έχουμε γίνει ένα μαζί τους. Ήρωες που κόβουν τα μαλλιά τους και ανέρχονται σε ένα νέο επίπεδο χειραφέτησης και ήρωες που αναγκάζονται να υποστούν το ατιμωτικό κούρεμα που τους οδηγεί στην αποξένωση. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, όμως, σε μία ιστορία τα μαλλιά (και η απώλειά τους) δημιουργούν ισχυρές συναισθηματικές σκηνές  που οδηγούν την πλοκή παρακάτω και αναγκάζουν τον αναγνώστη/θεατή να συμμετάσχει συναισθηματικά. Η απώλεια των μαλλιών είναι ικανή να προκαλέσει την ενδυνάμωση του χαρακτήρα ή να τον εκμηδενίσει.

  . Για κάποιον μυστηριώδη λόγο για τις περισσότερες κοινωνίες το πιο πολύτιμο πράγμα για κάποιον είναι τα μαλλιά. Συμβολίζουν την κοινωνική τάξη, την τιμή και τη φυλετική ταυτότητα του ατόμου και είναι για τον άνθρωπο ότι είναι η ουρά και το λοφίο για τον κόκκορα. Αντιπροσωπεύουν μία ταυτότητα και έναν τρόπο ζωής περισσότερο από όσο αποτελούν στυλιστική επιλογή. Όταν, λοιπόν, κάποιος υποχρεώνεται να χάσει τα μαλλιά του αυτό δεν είναι απλή περίπτωση. Συχνά είναι τόσο άσχημη εμπειρία που πλησιάζει τα όρια του ψυχικού βιασμού και είναι σαν να σου κλέβουν την ταυτότητα. Οι τρόφιμοι φυλακών ή ψυχιατρικών ιδρυμάτων συχνά αναγκάζονται να κόψουν πολύ κοντά τα μαλλιά τους για λόγους υγιεινής αλλά αυτό το κούρεμα μπορεί να αποτελεί και μέτρο ταπείνωσης και εξεφτελισμού.Το κούρεμα των μαλλιών μπορεί να είναι ποινή που προβλέπεται από τον Νόμο ή να αποτελεί εθιμική τιμωρία όπως στην περίπτωση των χιλιάδων γυναικών που στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αναγκάστηκαν από το πλήθος να κουρέψουν τα μαλλιά τους δημοσίως σαν ποινή γιατί ειχαν συναναστραφεί τους Ναζί. 
Το άτομο που είναι αναγκασμένο να υποστεί "Ταπεινωτικό Κούρεμα" πρέπει να αποδεχθεί έναν κοινωνικό υποβιβασμό και συχνά στις ιστορίες είναι προεόρτιο χειρότερων δεινών που πρόκειται να έρθουν. Ένα κοινό θέμα σε πολλές ιστορίες είναι τα μαλλιά να αποτελούν πηγή κάποιας ιδιαίτερης ικανότητας ή δύναμης γι' αυτό και η απώλειά τους είναι κάτι εξαιρετικά τραγικό για τον ήρωα. Στις σύγχρονες ιστορίες τα μαλλιά αποτελούν ψυχολογικό κέντρο βάρους για έναν χαρακτήρα και όταν εκείνος αναγκάζεται να τα χάσει γίνεται αδύναμος και ευάλωτος. Σε κωμικές ιστορίες αυτή η ικανότητα των μαλλιών να οδηγούν στην εκμηδένιση (όταν χάνονται) μπορεί να εκφραστεί με το "Απαγορεύεται να Αγγίζετε το Μαλλί". Σε αυτή την κωμική κατάσταση ο ήρωας αποφεύγει πάσει θυσία να χαλάσει το χτένισμά του και βγαίνει ακόμα και από τις πιο δύσκολες και απαιτητικές σκηνές δράσης με άψογο χτένισμα. 



Ένα παρεπόμενο του φετιχισμού των μαλλιών είναι οι (κωμικές συνήθως) σκηνές με το "Παρολίγον Κούρεμα". Σε σκηνές με πυροβολισμούς ή με ξιφομαχιες η σφαίρα ή η λεπίδα του ξίφους μπορεί να φτάσει τόσο κοντά στο να τραυματίσει τον ήρωα που μερικές τούφες από τα μαλλιά του κόβονται. Συνήθως πρόκειται για το σημείο της μάχης όπου πια "τα πράγματα γίνονται σοβαρά" και ειδικά όταν πρόκειται για μάχες μεταξύ γυναικών η κατάσταση σοβαρεύει πολύ γιατί πια διακυβεύεται η ομορφιά τους. Μια παραλλαγή είναι η τρύπα στο καπέλο όπου η σφαίρα χάνει τον στόχο της για λίγο και περνάει από το καπέλο του ήρωα. Το εύρημα αυτό της μικρής απώλειας μαλλιών σαν σύμβολο κινδύνου προέκυψε από την Αναγέννηση όταν εφευρέθηκαν τα πρώτα λεπτά, ελαφρά και ευκίνητα
σπαθιά που, σε αντίθεση με τα μεγάλα και βαριά σπαθιά των προηγούμενων εποχών, μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με ακρίβεια και μαεστρία. Το να τριμάρει κάποιος το μουστάκι του αντιπάλου με το σπαθί του ή να κόβει τα κουμπιά από τα ρούχα του θεωρούνταν απόδειξη ανώτερων ικανοτήτων στην ξιφομαχία ενώ ταυτόχρονα εξεφτέλιζε τον αντίπαλο. Η πιο διάσημη παραλλαγή αυτής της σκηνής έχει γίνει από τον ήρωα του Alex Thoth, τον Ζορρό που η χαρακτηριστική του κίνηση είναι να αφήνει το αρχικό του επάνω στους αντιπάλους του σκίζοντας στο σχήμα "Ζ" τα ρούχα τους χωρίς, όμως, να ακουμπήσει το δέρμα τους.




Όμως, η απώλεια ενός πράγματος τόσο σημαντικού όσο τα μαλλιά δεν είναι μόνο μία απευκτέα κατάσταση. Μερικές φορές πρόκειται για την μεγαλύτερη θυσία που οδηγεί στην ενδυνάμωση και την χειραφέτηση. Όταν ένας χαρακτήρας κόβει τα μαλλιά του μπορεί να συμβολίζει ένα τελετουργικό πέρασμα σε μια πιο εξελιγμένη κατάσταση που οδηγεί στην ανάπτυξη του χαρακτήρα. Μία πριγκίπισσα, π.χ.,  που ξεκινάει μια περιπέτεια μπορεί να χρειάζεται να κόψει εθελοντικά τα μαλλιά της για να δηλώσει την αποφασιστικότητά της και την επιθυμία της να περάσει από το επίπεδο της "όμορφης" στο επίπεδο της "ηγέτιδας". Τα μαλλιά είναι κάτι που χρειάζεται χρόνο και κόπο να μεγαλώσει έτσι ένα εθελοντικό "Τελετουργικό Κούρεμα" έχει μεγάλη δύναμη.  Όταν ο χαρακτήρας που κόβει τα μαλλιά του είναι γυναίκα τότε αυτή η πράξη έχει ακόμα πιο μεγάλη δύναμη γιατί τα μακριά μαλλιά είναι ένα ισχυρότατο σύμβολο θηλυκότητας.


Σε πολλές θρησκείες το κούρεμα των μαλλιών θεωρείται υποχρεωτικό γιατί αποτελεί την μεγαλύτερη απόδειξη αφοσίωσης στον θεό. Οι καθολικές καλογριες, για παράδειγμα, συνήθως διατηρούν τα μαλλιά τους κοντά παρά το γεγονός ότι δεν φαίνονται κάτω από το κάλυμμα που φοράνε στο κεφάλι. Το κούρεμα αποτελεί κομμάτι της Βουδιστικής παράδοσης, επίσης, που ξεκίνησε από τον ίδιο τον Σιντάρτα που ξεκίνησε το ταξίδι του προς τη φώτιση με ένα "Τελετουργικό Κούρεμα". Σε διάφορους σύγχρονους πολιτισμούς όπως των ινδιάνων της Αμερικής ή της Άπω Ανατολής το κόψιμο των μαλλιών είναι σημάδι θλίψης και θρήνου ή σύμβολο επανάστασης. Στον Κομφουκιανισμό τα μαλλιά (και γενικά ολόκληρο το σώμα) θεωρείται δώρο από τους γονείς και δε επιτρέπεται να το πειράξει κανείς χωρίς σοβαρό λόγο αλλά το κούρεμα συχνά αποτελεί μια ισχυρή συμβολική πράξη αναγέννησης όπως συμβαίνει όταν αποφασίζουμε να αλλάξουμε το χτένισμά μας μετά από έναν χωρισμό. 

 Όπως και να έχει, όμως, το κόψιμο των μαλλιών, όπως και στη ζωή έτσι και στις ιστορίες, έχει μεγάλο συναισθηματικό αντίκτυπο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει έντονα συναισθηματικές σκηνές. Για κάποιους ήρωες μπορεί να είναι το τελειωτικό χτύπημα. Για κάποιους άλλους, όμως, μπορεί να είναι το πρώτο βήμα για τον θρίαμβο.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου