Η περίφημη εξίσωση του Ντρέικ (αν θέλουμε να την δούμε αισιόδοξα υποθέτοντας ότι η έλλογη ζωή είναι κάτι κοινό στο σύμπαν) υπονοεί ότι υπάρχουν αμέτρητοι εξωγήινοι πολιτισμοί εκεί έξω με τους οποίους θα μπορούσαμε κάποια στιγμή να επικοινωνήσουμε. Φυσικά, υπάρχει πάντα το Παράδοξο του Fermi που μας κόβει τα φτερά και μας κάνει να αναρωτιόμαστε "Ναι, αλλά που έχουν πάει όλοι;" Αν είναι τόσοι πολλοί οι "άλλοι" γιατί οι ουρανοί μας δεν είναι γεμάτοι διαστημόπλοια;
Γιατί, όμως, εμείς οι άνθρωποι νοιαζόμαστε τόσο πολύ για αυτό; Τι είναι εκείνο που μας κάνει, παρά τα αμέτρητα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στον πλανήτη μας, να επιθυμούμε τόσο βαθιά την επικοινωνία με κάποιον άλλον;
Οι άνθρωποι αποδεικνύουν καθημερινά και πέρα από κάθε αμφιβολία ότι είναι πλάσματα που βρίσκονται σε διαρκή δημιουργικό αναβρασμό αλλά και βαθιά υπαρξιακή ανησυχία. Μέσα μας βρίσκεται πάντα η βαθιά ανάγκη να καταφέρουμε κάτι περισσότερο, να ανακαλύψουμε κάτι μεγαλύτερο, να δημιουργήσουμε και να εξάγουμε νόημα από τον κόσμο γύρω μας. Είναι αυτή η ίδια βαθιά επιθυμία που μας κάνει να σκαρφαλώνουμε στην κορυφή του Έβερεστ, να βουτάμε στα βάθη των ωκεανών, να διασχίζουμε θάλασσες με σχεδίες, να ανακαλύπτουμε νέες τεχνολογίες, να δημιουργούμε επιστήμη και τέχνη. Είναι λες και το ανθρώπινο πλάσμα είναι καταδικασμένο -και ευλογημένο ταυτόχρονα- να βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση αναζητώντας πάντα κάτι άπιαστο. Ίσως γι΄αυτό να ενθουσιαζόμαστε με τα σπορ, την πολιτική και ένα σωρό άλλους σκοπούς που μας δίνουν τη δυνατότητα να παλέψουμε για κάτι. Ίσως αυτό να μας καταδικάζει και σε συνεχή τριβή και επιθετικότητα, σε πολέμους και ανταγωνισμούς. Ίσως αυτό να μας κάνει τελικά δυστυχισμένους, πάντα ανικανοποίητους και γεμάτους μοναξιά.
Γιατί αν είναι ένα πράγμα που δεν αντέχουμε, είναι να είμαστε μόνοι. Πολύ απλά δεν είμαστε "φτιαγμένοι" να είμαστε μόνοι. Βρίσκουμε νόημα μέσα από τους άλλους και προσδιοριζόμαστε μέσα από αυτούς. Κοιτάζουμε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα και το μόνο που μας δίνει η χαρά είναι ότι το μοιραζόμαστε με κάποιον. Κατασκευάζουμε πολιτισμούς, δομούμε κοινωνικούς δεσμούς και κανόνες που έχουν νόημα μόνο γιατί ζούμε μαζί. Η ανάγκη μας για συντροφικότητα και συνύπαρξη ξεχειλίζει σε τέτοιο βαθμό από μέσα μας που αναπτύσσουμε ισχυρούς δεσμούς ακόμα και με όντα πολύ διαφορετικά από εμάς. Νιώθουμε αγάπη για τα ζώα και συχνά δενόμαστε συναισθηματικά ακόμα και με άψυχα αντικείμενα. Η ανάγκη μας για επέκταση, για επικοινωνία, για δημιουργία και ανακάλυψη μας ωθεί όλο και πιο μακριά, όλο και πιο ψηλά. Είμαστε ευτυχισμένοι μόνο όταν είμαστε μαζί και όταν έχουμε πράγματα να ανακαλύψουμε και να κατακτήσουμε.
Ο David Wilkinson στο βιβλίο του "Science, Religion, and the Search for Extra Terrestrial Life" αναφέρει πέντε λόγους για τους οποίους εμείς οι άνθρωποι αναζητούμε σημάδια εξωγήινης ζωής:
1. Κοσμική μοναξιά. Η ανάγκη μας να συνδεθούμε με τους άλλους δεν περιορίζεται στα πλαίσια του είδους μας και του πλανήτη μας. Νιώθουμε την επιθυμία να βρούμε άλλους, διαφορετικούς από εμάς, αλλά ουσιαστικά "σαν εμάς", εφόσον κι εκείνοι ζούνε στον ίδιο φυσικό κόσμο και βιώνουν τις ίδιες συνθήκες και τους ίδιους περιορισμούς με εμάς (π.χ. θάνατος, επιβίωση).
2. Κοσμικός σκοπός. Δεν αντέχουμε τη σκέψη ότι η ύπαρξή μας μπορεί και να μην έχει κανένα σκοπό και να είναι απλώς αποτέλεσμα μιας τυχαίας διαδικασίας. Η επικοινωνία με άλλους ίσως μας δείξει τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουμε εδώ πέρα.
3. Κοσμική ταυτότητα. Ποιοι είμαστε; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν υπάρχει χωρίς να συγκριθούμε και να συνδεθούμε με τους άλλους. Προς το παρόν αυτό γίνεται με τους ομοειδείς μας (έτσι κι αλλιώς είμαστε το μοναδικό -σε τέτοιο βαθμό- έλλογο ον στον πλανήτη μας. Τα υπόλοιπα είδη που ανήκαν στο γένος Homo -π.χ. Νεάντερταλ- έχουν εξαφανιστεί προ πολλού.) αλλά η ερώτηση δεν εξαλείφεται πραγματικά. Περισσότερα και διαφορετικά από εμάς όντα, που επί της ουσίας θα είναι και τα ίδια, ελπίζουμε ότι θα αυξήσουν τα επίπεδα αναφοράς και θα μας δώσουν περισσότερα στοιχεία για την απάντησή που αναζητούμε. Σε τελική ανάλυση, η αναζήτηση για σημάδια εξωγήινης ζωής είναι στην πραγματικότητα η αναζήτηση του ίδιου μας του εαυτού.
4. Κοσμικός φόβος. Ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος για εμάς. Η φύση ξεπερνάει τα ανθρώπινα δεδομένα σε κάθε επίπεδο. Αυτό γίνεται ακόμα πιο εμφανές αν ξεφύγουμε από τα στενά πλαίσια του πλανήτη μας (που στο κάτω κάτω μας "γέννησε" και άρα είναι ότι πιο "φιλικό" υπάρχει) και ρίξουμε μια ματιά στο σύμπαν. Εκεί τα μεγέθη είναι πραγματικά απάνθρωπα. Οι αποστάσεις, οι δυνάμεις, οι ενέργειες, τα φαινόμενα, η ίδια η έκφραση της φυσικής όπως τη γνωρίζουμε, ξεπερνά σε αδιανόητο βαθμό την ανθρώπινη φύση και διανόηση. Όλα στο σύμπαν μας θυμίζει ότι δεν είναι "φτιαγμένο" για τα δικά μας μέτρα. Αναζητώντας και βρίσκοντας κάποια άλλα πλάσματα που πιθανά θα μας μοιάζουν -κυρίως σε βασικό ψυχολογικό επίπεδο- θα μας κάνει να αισθανθούμε ότι δεν είμαστε τόσο "ξένοι" σε όλο αυτό το σύστημα που λέγεται σύμπαν.
5. Κοσμική σωτηρία. Μετά βίας επιβιώνουμε στον πλανήτη μας. Είμαστε ευαίσθητοι και ευάλωτοι. Πρέπει να προσπαθούμε καθημερινά για να ζήσουμε, πεθαίνουμε από αρρώστιες και φυσικές καταστροφές ακόμα και κάποιες που δεν τις φανταζόμαστε. Αυτή την στιγμή μπορεί κάπου στο διάστημα να ταξιδεύει ένα κομμάτι βράχου που προορίζεται για να μας εξαφανίσει ή μία έκρηξη σουπερνόβα σε κάποιο γειτονικό σύστημα γαλαξιών έχει ήδη εξαπολύσει το φονικό της κύμα ακτίνων χ που θα αποστειρώσει τον πλανήτη μας μια μέρα. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, εμείς οι ίδιοι, παγιδευμένοι μέσα στη μοναξιά μας και την αγωνία μας για επέκταση και πληθωρισμό, προκαλούμε πολέμους, διχασμούς και οικολογικές καταστροφές. Ίσως εκείνοι οι "άλλοι", αν βρίσκονται εκεί έξω, να έχουν περάσει κι εκείνοι από αυτό το αγωνιώδες στάδιο και να έχουν βρει τον τρόπο να ξεπεράσουν τις αυτοκαταστροφικές τους τάσεις αλλά και να επιβιώνουν από τις φυσικές καταστροφές. Ελπίζουμε ότι, αν ποτέ τους συναντήσουμε, θα μάθουμε από αυτούς πως να χαλιναγωγούμε τα πάθη μας και την επιθετικότητά μας, πως να διατηρούμε το περιβάλλον και να επιβιώνουμε ειρηνικά και δημιουργικά αποκτώντας πρόσβαση στην πολυπόθητη αυτοολοκλήρωση. Αν "εκείνοι" έχουν καταφέρει να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν τότε έχουμε κι εμείς ελπίδα για το ίδιο. Ίσως "εκείνοι" να μας βοηθήσουν να βγούμε από το "εφηβικό" στάδιο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα σαν είδος.
Ο Carl Sagan έγραψε κάποτε ότι αν κάποτε μπορέσουμε να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξη ενός εξωγήινου πολιτισμού τότε αυτό ίσως να έχει μια εξαιρετικά σημαντική συνέπεια για την ανθρωπότητα. Μπορεί να ανακαλύψουμε ότι στην πραγματικότητα εμάς τους ανθρώπους δεν μας χωρίζουν και τόσα πολλά πράγματα και ότι οι πραγματικές διαφορές βρίσκονται ανάμεσα σε εμάς και σε "εκείνους". Αυτό ίσως να εξαφάνιζε τις ανθρώπινες διαμάχες, τους ανταγωνισμούς, τις διακρίσεις με βάση το φύλο, τη θρησκεία ή τη φυλή γιατί, σε τελική ανάλυση, όλοι θα είμαστε "εμείς".
Τέλος, ο Carl Sagan κάνει μια ιδιαίτερη και αναπάντεχη παρατήρηση σχετικά με την αναζήτηση εξωγήινης ζωής και τη σημασία που αυτή έχει. Ακόμα και αν ποτέ δεν βρούμε κάποιον "άλλον" εκεί έξω, η έρευνά μας δεν θα έχει πάει χαμένη. θα μας έχει προικίσει με γνώσεις και τεχνολογίες που διαφορετικά ίσως να μην είχαμε κατακτήσει. Επίσης, αν η ζωή είναι πράγματι τόσο σπάνια και εξαιρετική ώστε να έχει εμφανιστεί μόνο στον πλανήτη μας μετά από δισεκατομμύρια επίπονης εξελικτικής διαδικασίας τότε θα συνειδητοποιήσουμε τις ευθύνες μας ως είδος και την υποχρέωση που έχουμε ως μοναδικό έλλογο είδος να προστατέψουμε οτιδήποτε ζωντανό.
Σε τελική ανάλυση, μπορεί να είναι "αναπόφευκτο" οι κοινωνίες που εμφανίζονται να φτάνουν σε ένα σημείο και μετά να αυτοκαταστρέφονται πριν μπορέσουν να φτάσουν στο τεχνολογικό εκείνο επίπεδο που θα τους επέτρεπε να επικοινωνήσουν με άλλους. Αν συμβαίνει αυτό τότε πάλι είμαστε τυχεροί γιατί αποδείξαμε ότι εμείς καταφέραμε να προσπεράσουμε αυτό το επίπεδο και να επιβιώσουμε. Ίσως αυτό να σημαίνει ότι οι ουρανοί να είναι ανοιχτοί πλέον για αυτό το εύθραυστο και ευαίσθητο είδος που ασφυκτιά στον μικρό του πλανήτη και λέγεται άνθρωπος. Ίσως, πάλι, οι διάφοροι κοσμικοί πολιτισμοί να ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Από τη μία είναι εκείνοι που νιώθουν την ανάγκη να επικοινωνήσουν και να εξερευνήσουν και έτσι κατακτούν την απαραίτητη γνώση και τεχνολογία για να μπορέσουν να επιβιώσουν και τελικά να ενταχθούν στην "κοσμική λέσχη" εκείνων που "τα κατάφεραν". Και από την άλλοι εκείνοι που δεν μπόρεσαν, δεν θέλησαν ή δεν είχαν την απαραίτητη φαντασία για να επιχειρήσουν κάτι τέτοιο και τελικά συρρικνώθηκαν και εξαφανίστηκαν. Αν πράγματι είναι έτσι, τότε το ανθρώπινο είδος δεν έχει άλλη επιλογή από το να στραφεί προς τα άστρα.
Γιατί αν είναι ένα πράγμα που δεν αντέχουμε, είναι να είμαστε μόνοι. Πολύ απλά δεν είμαστε "φτιαγμένοι" να είμαστε μόνοι. Βρίσκουμε νόημα μέσα από τους άλλους και προσδιοριζόμαστε μέσα από αυτούς. Κοιτάζουμε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα και το μόνο που μας δίνει η χαρά είναι ότι το μοιραζόμαστε με κάποιον. Κατασκευάζουμε πολιτισμούς, δομούμε κοινωνικούς δεσμούς και κανόνες που έχουν νόημα μόνο γιατί ζούμε μαζί. Η ανάγκη μας για συντροφικότητα και συνύπαρξη ξεχειλίζει σε τέτοιο βαθμό από μέσα μας που αναπτύσσουμε ισχυρούς δεσμούς ακόμα και με όντα πολύ διαφορετικά από εμάς. Νιώθουμε αγάπη για τα ζώα και συχνά δενόμαστε συναισθηματικά ακόμα και με άψυχα αντικείμενα. Η ανάγκη μας για επέκταση, για επικοινωνία, για δημιουργία και ανακάλυψη μας ωθεί όλο και πιο μακριά, όλο και πιο ψηλά. Είμαστε ευτυχισμένοι μόνο όταν είμαστε μαζί και όταν έχουμε πράγματα να ανακαλύψουμε και να κατακτήσουμε.
Ο David Wilkinson στο βιβλίο του "Science, Religion, and the Search for Extra Terrestrial Life" αναφέρει πέντε λόγους για τους οποίους εμείς οι άνθρωποι αναζητούμε σημάδια εξωγήινης ζωής:
2. Κοσμικός σκοπός. Δεν αντέχουμε τη σκέψη ότι η ύπαρξή μας μπορεί και να μην έχει κανένα σκοπό και να είναι απλώς αποτέλεσμα μιας τυχαίας διαδικασίας. Η επικοινωνία με άλλους ίσως μας δείξει τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουμε εδώ πέρα.
3. Κοσμική ταυτότητα. Ποιοι είμαστε; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν υπάρχει χωρίς να συγκριθούμε και να συνδεθούμε με τους άλλους. Προς το παρόν αυτό γίνεται με τους ομοειδείς μας (έτσι κι αλλιώς είμαστε το μοναδικό -σε τέτοιο βαθμό- έλλογο ον στον πλανήτη μας. Τα υπόλοιπα είδη που ανήκαν στο γένος Homo -π.χ. Νεάντερταλ- έχουν εξαφανιστεί προ πολλού.) αλλά η ερώτηση δεν εξαλείφεται πραγματικά. Περισσότερα και διαφορετικά από εμάς όντα, που επί της ουσίας θα είναι και τα ίδια, ελπίζουμε ότι θα αυξήσουν τα επίπεδα αναφοράς και θα μας δώσουν περισσότερα στοιχεία για την απάντησή που αναζητούμε. Σε τελική ανάλυση, η αναζήτηση για σημάδια εξωγήινης ζωής είναι στην πραγματικότητα η αναζήτηση του ίδιου μας του εαυτού.
Σε τελική ανάλυση, μπορεί να είναι "αναπόφευκτο" οι κοινωνίες που εμφανίζονται να φτάνουν σε ένα σημείο και μετά να αυτοκαταστρέφονται πριν μπορέσουν να φτάσουν στο τεχνολογικό εκείνο επίπεδο που θα τους επέτρεπε να επικοινωνήσουν με άλλους. Αν συμβαίνει αυτό τότε πάλι είμαστε τυχεροί γιατί αποδείξαμε ότι εμείς καταφέραμε να προσπεράσουμε αυτό το επίπεδο και να επιβιώσουμε. Ίσως αυτό να σημαίνει ότι οι ουρανοί να είναι ανοιχτοί πλέον για αυτό το εύθραυστο και ευαίσθητο είδος που ασφυκτιά στον μικρό του πλανήτη και λέγεται άνθρωπος. Ίσως, πάλι, οι διάφοροι κοσμικοί πολιτισμοί να ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Από τη μία είναι εκείνοι που νιώθουν την ανάγκη να επικοινωνήσουν και να εξερευνήσουν και έτσι κατακτούν την απαραίτητη γνώση και τεχνολογία για να μπορέσουν να επιβιώσουν και τελικά να ενταχθούν στην "κοσμική λέσχη" εκείνων που "τα κατάφεραν". Και από την άλλοι εκείνοι που δεν μπόρεσαν, δεν θέλησαν ή δεν είχαν την απαραίτητη φαντασία για να επιχειρήσουν κάτι τέτοιο και τελικά συρρικνώθηκαν και εξαφανίστηκαν. Αν πράγματι είναι έτσι, τότε το ανθρώπινο είδος δεν έχει άλλη επιλογή από το να στραφεί προς τα άστρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου