Η κοκορόκοτα. Νο 2 (Ψυχολογία)

Γυναίκα ή άντρας; Κότα ή κόκορας; Τι γίνεται όταν έχεις λοφίο και ουρά, γουστάρεις τις κότες αλλά σου αρέσει να κλωσάς αυγά; Κι αν είσαι κότα και κάθε πρωί σε δέρνουν γιατί ανεβαίνεις στο φράχτη και λαλάς; Μην ανησυχείς. Δεν είσαι του γιατρού. Έρχεται ο Ζυμαρούλης για να εξηγήσει τα πάντα και να σε κάνει να αισθανθείς καλύτερα.


Ο Ζυμαρούλης είναι μια "εφεύρεση" για τον προσδιορισμό του φύλου που χάνει κάπως την αξία του στα ελληνικά γιατί υποτίθεται ότι είναι ουδέτερου γένους (τι φύλο θα μπορούσε άραγε να έχει ένα κομμάτι ζυμάρι;) αλλά, ως συνήθως, στα ελληνικά έγινε αγοράκι.

Πέρα από αυτό, και σαν συνέχεια του πρώτου μέρους αυτού του ποστ όπου μίλησα για το τι λέει η Βιολογία για το φύλο, ο Ζυμαρούλης έρχεται και αυτός να μας βοηθήσει να βρούμε τι είδους κοτόπουλο είμαστε σύμφωνα με την Ψυχολογία.

Υπάρχουν τέσσερις παράγοντες που προσδιορίζουν το φύλο μας και οι οποίοι, αντίθετα από ότι πιστεύουμε συνήθως, δεν είναι "μοναδικότητες" (δηλαδή "άντρας" ή "γυναίκα"), αλλά συνέχειες, δηλαδή ο καθένας από εμάς μπορεί να τοποθετήσει τον εαυτό του κάπου περισσότερο ή λιγότερο προς την κατεύθυνση "γυναίκα" ή προς την κατεύθυνση "άντρας". Εκείνο που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι, έτσι κι αλλιώς, για τον καθένα από εμάς, κάποιες από αυτές αλλάζουν λιγότερο ή περισσότερο ανάλογα με την περίσταση ή την εποχή.

Αυτοί οι τέσσερις παράγοντες είναι:

• Το βιολογικό φύλο
• Η ταυτότητα φύλου
• Η έκφραση φύλου
• Ο σεξουαλικός προσανατολισμός

Το βιολογικό φύλο δεν χρειάζεται πολλές εξηγήσεις. Πρόκειται απλά για το ανατομικό φύλο που μας έδωσε η φύση. Απλά, όπως είδαμε στο πρώτο μέρος αυτού του ποστ, δεν πρόκειται για δύο ξεχωριστά φύλα αλλά για ένα συνεχές στο οποίο ο κάθε ένας από εμάς τοποθετείται σε κάποιο σημείο του.

Η ταυτότητα φύλου είναι κάτι πιο πολύπλοκο. Είναι γνωστό σήμερα ότι ο γυναικείος και ο αντρικός εγκέφαλος διαφέρουν, αλλά όταν μιλάμε για τέτοιες διαφορές συνήθως αναφερόμαστε σε διαφορετικές "ικανότητες" και "κλίσεις". Π.χ. οι γυναίκες θεωρούνται καλύτερες στην γλωσσική και λεκτική επεξεργασία, ενώ οι άντρες καλύτερη στην χωρική επεξεργασία. Επομένως, οι γυναίκες κατά κανόνα θεωρούνται καλύτερες στην έκφραση, ενώ οι άντρες καλύτεροι στις κατασκευές. Όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ανεξάρτητα από το βιολογικό μας φύλο, το αν ο εγκέφαλός μας θα "κινείται" περισσότερο προς το "αρσενικό" ή το "θηλυκό", είναι καθαρά θέμα προτιμήσεων. Π.χ. μπορεί να είμαστε άντρες αλλά να είμαστε καλοί στη χρήση τις γλώσσα και να μην "πιάνουν τα χέρια μας" στις κατασκευές. Ή να είμαστε γυναίκες και να μας αρέσει το ποδόσφαιρο ή να παρακολουθούμε ταινίες δράσης.

Πέρα, όμως από αυτές τις δευτερεύουσες προτιμήσεις που είναι σε μεγάλο βαθμό κοινωνικά προσδιορισμένες, η ταυτότητα φύλου έχει να κάνει με το τι φύλο αισθανόμαστε ότι είμαστε. Μπορεί, για παράδειγμα να είμαστε βιολογικά άντρες και να θέλουμε να κάνουμε σεξ με γυναίκες, αλλά να αισθανόμαστε γυναίκες. Ένας τέτοιος άντρας δεν ξεχωρίζει από οποιονδήποτε άλλον άντρα εμφανισιακά, αλλά αν τον ρωτήσουμε για το φύλο του θα μας απαντήσει ότι είναι "λεσβία σε σώμα άντρα". Αντίστοιχα υπάρχουν και οι "γκέι άντρες σε σώμα γυναίκας".

Ο τρίτος παράγοντας που προσδιορίζει το φύλο μας είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Ούτε αυτό χρειάζεται πολύ ανάλυση. Πρόκειται για τις σεξουαλικές μας προτιμήσεις και το αν προτιμάμε να κάνουμε σεξ με άντρες ή γυναίκες ή και τα δύο και σε ποιο βαθμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι που μεγαλώνουν με τις παραδοσιακές "φυλετικές προσδοκίες" αναγκάζονται να επιλέξουν έναν ακραίο σεξουαλικό προσανατολισμό, δηλαδή να επιλέξουν αν θέλουν να κάνουν σεξ με άντρες ή γυναίκες. Κάποιοι, που επιθυμούν να τοποθετηθούν κάπου πιο ενδιάμεσα, αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την παραδοσιακή θεώρηση και κάνουν σεξ και με τα δύο φύλα. Επίσης, κάποιοι προτιμούν να κάνουν περισσότερο σεξ με άντρες αλλά όχι αποκλειστικά και κάποιο άλλοι περισσότερο σεξ με γυναίκες αλλά όχι αποκλειστικά.

Τέλος, υπάρχει και η έκφραση του φύλου, που δεν είναι τίποτα περισσότερο (ή λιγότερο) από την εξωτερικοποίηση όλων των προηγούμενων παραγόντων. Όλοι μας καλούμαστε να συγκεντρώσουμε όλα όσα μας κάνουν (περισσότερο ή λιγότερο) "άντρες" ή "γυναίκες" (ή κάτι πιο ενδιάμεσο) και να το εκφράσουμε μέσα από τη συμπεριφορά μας.

Όταν εκφράζουμε το φύλο μας (όποιο κι αν καταλήξουμε ότι είναι αυτό) μέσω της συμπεριφοράς μας, των κινήσεών μας, των ρούχων μας, των σεξουαλικών μας προτιμήσεων, κ.λ.π., οι Ψυχολόγοι λένε ότι "κάνουμε φύλο" (make gender), δηλαδή "δημιουργούμε¨" την φυλετική μας ταυτότητα που προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από αυτό που προσδοκούν οι άλλοι (βλ. σχετικό ποστ). Π.χ. οι προσδοκίες για να έναν άντρα είναι να μην φοράει φορέματα ή για μία γυναίκα να μην έχει έντονη τριχοφυΐα ειδικά στο πρόσωπο. Η φράση "κάνω φύλο" υπονοεί ότι η έκφραση του φύλου είναι σε μεγάλο βαθμό ένα κοινωνικό "κατασκεύασμα" και όχι κάτι που προσδιορίζεται από τη φύση. Έτσι τι σημαίνει να είσαι "γυναίκα" ή "άντρας" μεταβάλλεται από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Π.χ. στις σημερινές δυτικές κοινωνίες οι άντρες απαγορεύεται να φοράνε φούστες, αλλά το αντίθετο συμβαίνει στην Πολυνησία, στη Σκωτία, ακόμα και στην Ελλάδα!

Αυτό ακριβώς ήθελε να μας κάνει να προσέξουμε και η περιβόητη πια Conchita, νικήτρια της φετινής Eurovision, που, όπως φαίνεται από τα δημοσιεύματα, πολύ μας τάραξε. Φορώντας ρούχα που θεωρούνται "γυναικεία" και διατηρώντας μούσι που θεωρείται "αντρικό" συνδύασε δύο αυστηρά αντίθετα φυλετικά χαρακτηριστικά προκειμένου να μας θυμίσει ότι ο καθένας "κάνει φύλο" με τον δικό του τρόπο.

Και αφού, λοιπόν, το έκανε αυτό, νίκησε και στη Eurovision, λυσσάξαμε εμείς, αλλά τελικά δεν καταστράφηκε το σύμπαν, πάει να πει ότι δεν τρέχει και τίποτα ρε παιδιά. Ο καθένας έχει το δικό του φύλο σε τελική ανάλυση και αύριο είναι μία καινούρια μέρα!

Περαστικά μας!