Μαγεία ή επιστήμη;

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούμε σχετικά εύκολα να κατατάξουμε τον εαυτό μας σε μια ευρύτερη κατηγορία με τίτλο "λογικός" 'η "συναισθηματικός" κρίνοντας με βάση το τι μετράει περισσότερο για εμάς όταν παίρνουμε μια απόφαση. Όταν βρεθούμε μπροστά στις συνέπειες των πράξεών μας και στα λάθη των αποφάσεών μας μπορούμε να πούμε την δικαιολογία "αυτός είναι ο χαρακτήρας μου" ή "έτσι γεννήθηκα". Πολύ συχνά, ειδικά όταν παρατηρούμε την εξέλιξη του χαρακτήρα στα μικρά παιδιά, αναρωτιόμαστε αν ο χαρακτήρας διαμορφώνεται ή υπάρχει σαν προδιάθεση εκ γενετής στον άνθρωπο.Συχνά οι άνθρωποι που είχαν την ατυχία να υποστούν τραυματικές εμπειρίες ή άσχημα παιδικά χρόνια ισχυρίζονται ότι αυτά τους σημάδεψαν και έπαιξαν ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Και ενώ οι εμπειρίες μας όντως επηρεάζουν την προσωπικότητά μας, τώρα έρχεται η επιστήμη να μας δώσει ελπίδα και να μας πει πως να απαλλαγούμε από τα βάρη του παρελθόντος που συχνά θεωρούμε αδιόρθωτα.


Μπορούμε να πούμε ότι το εγκέφαλός μας χωρίζεται σε τρία ευρύτερα τμήματα:

• Εγκέφαλος Ερπετού (αυτόματες λειτουργίες όπως αναπνοή, καρδιακός ρυθμός, σεξουαλική διέγερση και "ενστικτώδεις" αντιδράσεις όπως το αυτόματο κλείσιμο των ματιών στον ξαφνικό δυνατό θόρυβο)
• Δεξί Ημισφαίριο (φαντασία, δημιουργικότητα, τέχνη, συναίσθημα)
• Αριστερό Ημισφαίριο (λογική, γλώσσα, μαθηματικά, επιστήμη)

Το "κόλπο" με τον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι ότι το δεξί κομμάτι του (η λογική) αναπτύσσεται πάρα πολύ αργά κατά τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής μας με αποτέλεσμα, στην αρχή της ύπαρξής μας, να επηρεαζόμαστε σχεδόν εξολοκλήρου από το συναίσθημα και την επιβράβευση ή την τιμωρία που δεχόμαστε από τους ενήλικους (γονείς). Ο εγκέφαλος του παιδιού δημιουργεί συνδέσεις και νευρικές συνάψεις με βάση τον τρόπο που αλληλεπιδρά με τους γονείς του. Τα παιδικά μας χρόνια κυριολεκτικά κατασκευάζουν την δομή του εγκεφάλου μας προσδιορίζοντας έτσι τον τρόπο με τον οποίον σκεπτόμαστε και αντιδρούμε, δηλαδή την προσωπικότητά μας. Έτσι μια λάθος διαπαιδαγώγηση, είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω εσκεμμένης στρατηγικής, δημιουργεί έναν εγκέφαλο φτιαγμένο για να φοβάται ή να άγχεται. Όταν ο αριστερός εγκέφαλος αρχίζει να αναπτύσσεται εξίσου βρίσκεται ήδη σε μειονεκτική θέση με αποτέλεσμα να δημιουργείται το γνωστό φαινόμενο "το μεν πνεύμα πρόθυμο ή δε σάρξ αδύναμη".

Αυτό λοιπόν συνεπάγεται δύο πολύ αισιόδοξα πράγματα:

1. Ο χαρακτήρας στο μεγαλύτερο τμήμα του διαμορφώνεται από τις εμπειρίες
2. Ο εγκέφαλος μπορεί να "επαναπρογραμματιστεί" λυτρώνοντάς μας από τα συναισθηματικά αδιέξοδα όπου οδηγούμε τον εαυτό μας

Και να που γίνεται εμφανής η δύναμη της θετικής σκέψης που, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι απλά ένα παραμύθι που λέμε στον εαυτό μας για να αισθανθούμε καλύτερα.

Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν τις φοβίες τους και τα άγχη τους μπορούν να αλλάξουν κυριολεκτικά τη δομή του εγκεφάλου τους σε φυσικό επίπεδο με το να προσπαθούν συνειδητά να σκέφτονται πιο θετικά και πιο αισιόδοξα. Οι νευρικές συνάψεις στον εγκέφαλό μας δεν σταματάνε ποτέ να δημιουργούνται (ή να ατονούν και να καταστρέφονται) και αυτό που προσδιορίζει τι ακριβώς θα συμβεί είναι η χρήση που κάνουμε. 

Αν ξεκινήσω να μαθαίνω να παίζω ένα μουσικό όργανο ξαφνικά στα 40 μου είναι λογικό ότι αρχικά ο εγκέφαλός μου δεν θα έχει καμία ανάλογη σύναψη και θα προσπαθήσει να ανταπεξέλθει στο καθήκον με όποιον τρόπο μπορεί. Σταδιακά, αν συνεχίσω να εξασκούμαι στο μουσικό όργανο, θα αναπτύξω τέτοια συνδεσμολογία στον εγκέφαλό μου που θα μου επιτρέπει να παίζω μουσική εύκολα.Θα δημιουργήσω δηλαδή έναν νέο εγκέφαλο. Αντίθετα, αν στην παιδική μου ηλικία συνήθιζα να ζωγραφίζω αλλά στα 10 μου κόψω την ζωγραφική "μαχαίρι", οι ανάλογες συνδέσεις θα ατονήσουν και σταδιακά θα εξαφανιστούν με αποτέλεσμα κάποια στιγμή στην ζωή μου να μην μπορώ πλέον να επανέλθω στην ζωγραφική εύκολα.

Επομένως, η απαισιοδοξία, ο κυνισμός και η αρνητικότητα δεν είναι μονόδρομος αλλά επιλογή ακόμα και αν μιλάμε για περιπτώσεις που έχουν δεχτεί ισχυρά συναισθηματικά τραύματα.Αν πιάνουμε τον εαυτό μας να θλίβεται ή να θυμώνει συχνά μπορούμε να κάνουμε κάτι για να αισθανθούμε καλύτερα. Αν προσπαθήσουμε να σκεφτόμαστε πιο αισιόδοξα κατ' επιλογήν και δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο στον εγκέφαλό μας, θα δούμε ότι η προσωπικότητά μας θα αλλάξει σταδιακά και θα γίνει πιο φωτεινή χωρίς να χρειάζεται να καταβάλλουμε προσπάθεια.

Σε τελική ανάλυση, το τι επιλέγουμε να σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας, τη ζωή μας και τους άλλους είναι καθαρά δική μας επιλογή.




(Σκέψεις εμπνευσμένες από το βιβλίο 
"How to Stay Sane" της Phillipa Perry)